UNomusa Tshuma, umfelokazi kamuyi uElvis Nyathi, uthi ubhekane lodubo lokuswela ukudla njalo akulamuntu omnakekelayo labantwana kulandela ukubulawa kuka Nyathi ngoMabasa yizizalwne zakwele South Africa.
UNyathi wagongodwa ngamatshe watshiswa ngabantu ababedinga amasela eDiepsloot kwele South Africa. Kubika intathelizindana yeStudio 7 uEzra Tshisa Sibanda.
UMaTshuma uthi umangoye uselala eziko ngoba akulamuntu ophandela imuli yakhe ukudla. Uthi abantwana babuza ngoyise nsukuzonke laye sokumzimela ukuthi abachasisela ukuthi uNyathi wabhubha njani.
"Haa! Babebuza nje ukuthi ‘mama owami ubaba ungaphi’, especially lo omncane, omncane uyabuza sibili ukuthi ubaba ukuphi manje, heyi, ukuze umchazele umntwana hayi kunzima. Haa!! Abakhulu ngingathi bayananzelela ukuthi ubaba kasekho. Lokhe ngacela khonokhuyana elakubisayo ukwakhelwa indlu ukuthi lami ngithole indawo yokuhlala labantwana. Kusukela khonapha lokhe kwagcina khonapho ngabe kumbe ngabuyela ekhaya kumamomdala. Angazi ukuthi vele ngabe ngingathi ngabe sibuthene one ndawo ngoba angila mama, angila baba. Mina bengiwondlwe ngumama omdala."
UMaTshuma wancediswa ngabantu ukwakha umuzi bezwe udaba lwakhe kumsakazo weStudio 7. Ulesifiso sokusebenza ukwenzela ukuthi agcine ingane zakhe kodwa uthi ngeke azitshiye zodwa ngakho-ke ucela uncedo kuzulu ukuthi amphathise aqedise ukwakha lokunye.
"Abake basincedisa sicela nje ukuthi lisincede. Asila toilet. Sihamba egangeni kungumango indawo yakhona ukuthi uye egangeni. So, abantwana bengaphatheka ebusuku kunzima ukuthi bayephi. Sicela futhi lamanzi bakithi amanzi yiwo asishotelayo sikha kude amanzi. Eyi! Bengi cela nje ukuncediswa nje lami ukuthi ngingaFuya nje inkukhu lami zingincedise ukuthi abantwabami labo bephile nje. Isitshebo bayathenga abantu, abantu phandle la amatamati, ama onyoni bayathenga abantu. Ngiyabe ngibhoda khonapha emizini yabantu."
UMaTshuma uthi kalali ebusuku ecabanga ukuthi abantwana uzabagcina ngani. Uthi lokhu kwenza ukuthi inhliziyo yakhe ibebuhlungu akhumbule umkakhe. Izulu selisina. UMaTshuma ulesifiso sokulima kodwa kazi ukuthi aqale ngaphi.
"Haa! Besifuna ukulima kodwa into zokulima azikho. Inhlanyelo konke lazo inkomo zokulima azikho, akula nje and futhi asika jayeli bantu. Ayi! Imicabango vele ayipheli, ngabona izophela kweli kade ngoba labantwana mawubheka ukuthi impilo esesiyiphila isinzima so vele lokulala uyabuphongu lala kodwa vele akulaleki imicabango ayipheli, ucabange lokuthi nga ukhona ingxenye ngabe yonke into ihamba kahle. Noma imali incane kodwa ubezama, besiphila futhi ngoba asizange silale singadlanga ngoba ubesebenza ezivndeni lemakhitshini. Bekungcono kulokuthi bambulale kabhlungu kangaka, khathesi sesihlupheka."
Kuthiwa isintu sithi umfelokazi kumele ageziswe ngemigcozo ngosiyazi ukuthi kulahliswe amathunzi lemimoya yomuyi kodwa uMaTshuma kenziwanga lutho ngoba engelazihlobo zokumcedisa. Ugogo uMaMhlanga ngusiyazi. Uthi kuqakathekile ukuthi uMaTshuma ageziswe.
"Umuntu ofelwe ngesihluku esinjalo, umuntu ongumama uyagezwa sibili asiwe egangeni eqiswe imililo ngoba kwakunzima, kwakufanele egezwe sibili eze egezwe konke langaphakathi kwakhe, ethulwe, ethulwe umuntu lowana ngoba umuntu lowana umoya wakhe uyabuhlezi kabhlungu ngolaka phezu komkakhe. Uyakhutshwa asiwa egangeni eyegeza eqiswe imililo egejelwe amagodi kube sekuphela."
USikhwicamfundo Solwayo Ngwenya uthi kumele uMaTshuma ayebona odokotela abazakhuluma laye ngokwehlela umkakhe. UNgwenya uthi ukukhulumisana labodokotela lokhu kwaziwa ngokuthi yi-counselling ngeSilungu.
"Kuqakathekile ukuthi umuntu nxa etshiywe ngumkakhe azuze lokhu abakuthi yi-counseling ngesikhiwa, abone odokotela behlale phansi laye bekhulume ngoba ukutshiywa ngomunye wakho elithandanayo kubuhlungu kakhulu. Kwenza ukuthi inhliziyo yakho lengqondo zakho zingasebenzi kuhle kumbe bacine bengabantu abafuna ukuthatha imiphefumulo yabo. Ngakho-ke thina odokotela siyaqakathekisa ukuthi umuntu azuze i-counseling."
UMaTshuma, wakhele eNtabazinduna. Uthi izihlobo zikamuyi uNyathi kazimenzeli lutho. Abayisikhombisa abacatshangelwa ukuba babulala uNyathi, bamiswa emthethwandaba kwele South Africa ngenyanga kaNtulikazi kwathiwa babhadale imali yesibambiso - ibail. Akukaziwa ukuthi icala lakhona liyathoniswa nini.