Izakhamizi zeTshayile leJimila kuWard 6 esinqintini seTsholotsho zikhala ngokuthi zibhekane lendlala enkulu lonyaka ngenxa yokudlelwa izilimo zinkawu lenyoni.
Inengi labahlali bakulindawo sebetshona emasimini belinde izilimo zabo.
Inkawu lezi zizenzela umathanda emasimini lapho ezidla khona izilimo ezitshiyeneyo. Ugogo uMaNdebele utshona emasimini exotshana lenkawu lanxa nje ehlutshwa ngamadolo.
"Akulanto esingayenza vele kuhlala kunjalo vele singavela silime sihlala khona. Noma uwomile unje ziyathwala ziyahlala khonapha, ziyathwala ziyelahla ngaphandle zibuye zibuye zephule, zephule. Emasimini lapha ngifika vele ngabo 5:30am. Kumele ngingene ngabo 6:00am ngoba ngisenzela ukuziqalela zingakayehli ezihlahleni. Ebusuku kuthwa aziboni ngoba nxa siseduze so zingasondela angijwanusi kuzikhipha ensimini. Ziyabe zigijima zithatha ngapha zithathe ngale ngigijimile ngiyele njengoba liyibona insimu ingaka. Vele akulamuntu ozangenzela ngaphandle kokuthi ngiqine khonapha ngilalegangeni lomuzi wami ungawubona ungamangala,angisacenti ngiyazengicente ngingavuna khona."
UMnu. Nzondo Khabo ohlala eJimila laye uthi babhekane lodubo olukhulu.
"Lapha sihlutshwa zinkawu, lenyoni. Yizinto ezisihlupha kakhulu la. Inkawu ziyadla umumbu. Ngivuka ngo4:00am ngize ngiyetshayisa ngo 8:00pm. Khathesi so bezikhona sazixotsha. Ziyabuya kodwa vele nxa kumanzi kunje zibuya daily vele.”
Kukanti ugogo uMaDube ongumfelokazi uthi sowahle wakhalala ukulinda amasimu akhe ngoba inkawu zakhona zilolaka.
"Bakithi sadubeka ngenkawu, zisiqedela amabele. Khathesi ngathuma abantwana zabajikijela ngamatshe oyedwa walimala angisazi ngenzeni mntanami. Sitshona khona silwisana lazo, zibuya zingumhlambi. Siyakufa ngendlala lonyaka inkawu lezi ungani ngezabantu.”
Ukhansila kaWard 6, uMnu. Mthelisi Sikhosana, uthi abantu besigabeni sakhe bazalamba lonyaka ngoba inkawu lenyoni zivuk’ubhova.
"Njengoba kukhulunywa ngento ezinjengazonezo indlala bephinde bekhale ngani ngenyoni. Inyoni zinengi kakhulu lonyaka inyoni eziba affectileyo so abanye sebeze bakhalala ngoba nxa kuphuma ilanga ziyabe sezivukile inyoni sezigcwele emasimini. Ungangena emasimini abantu sokumhlophe abanye sebeze ba give up, inyoni zinengi kakhulu otherwise bekungani kungcono sibili emasimini kodwa ke inyoni indlela eseziyenze ngayo ibuhlungu kakhulu."
Ikhomishini ebona ngezehlathi eyeForest Commission isola abantu abagamula izihlahla lokwanda kwemizi eyakhiwayo kulandela ukuhlaliswa kutsha kwabantu abathi lezinyamazana azisela madlelo. UMnu. Mthelisi Mahamba Msebele, usebenzela iForest Commission.
"Okungabe kubangela lokhu yikuthi sokusiba lomonakalo kakhulu emaguswini lapha abantu sebegamula amagusu. Inkawu zona vele ukudla kwazo kusezihlahleni izithelo zezihlahla lokunye nje okuphuma emaguswini, ngakho-ke amagusu angaphambaniseka kutshukuthi icapacity yezihlahla ukuthi zimumathe lokhu okudliwa yinkawu iyehla inkawu besezidinga indlela elula ezingathola ngayo ukudla besezisondela emasimini sezisiyakudla izilimo zabalimi."
Kukhanya umangoye uzalala eziko emzini eminengi yakulindawo lonyaka, inkawu sezitshaye zathintitha izilimo zabantu. Ugatsha olubona ngenyamazana zasendle, olweNational Parks and Wild Life Management lutshele iStudio 7 ukuthi ngeke lwenze lutho ngoba inkawu asonyamazana ezingabulala abantu zizidingela ukudla nje.