amalinks wokungena

Breaking News

Ilanga Lezisebenzi Alilethi Njabulo Kwabanye Abadabuka eZimbabwe Abasebenza Kwamanye Amazwe


FILE -Banengi abadabuka eZimbabwe abasebenze kwele Botswana lamanye amazwe.
FILE -Banengi abadabuka eZimbabwe abasebenze kwele Botswana lamanye amazwe.

Ngesikhathi umhlaba wonke jikelele unanza ilanga lezisebenzi ngoLwesithathu, abeZimbabwe abaphandle kwelizwe bathi kulutshwana abangakuthakazelela ngoba basebenza nzima bengaholi okuhambelana lemisebenzi abayenzayo njalo abanye babhekane lenzondano evela kuzizalwane zamazwe abahlala kuwo.

Kulezizalwane zakwele Zimbabwe ezinengi ezachaphela emazweni angomakhelwane afana leSouth Africa, Botswana, lamanye. Kuthi njalo abanye baya phetsheya kolwandle emazweni agoqela eleBhilithani, Melika, Australia, Canada lamanye, ngesikhathi bengatholi amathuba emisebenzi eZimbabwe ngenxa yesimo esibi somnotho.

UMnunzana Mkhululi Moyo ungomunye wabanengi benzalo yeZimbabwe eyachapha umngcele yangena kwele Botswana isiyadinga okokuziphilisa. UMoyo uthi noma nje kuphileka phandle kwelizwe uma kuqathaniswa lekhaya, kukhona okubahluphayo.

“Thina okukhona lapha yikuthi, ikakhulu esisebenza ezindlini, akuvunyelwa ukuthi kuthathwe ikhefu elifana leWorkers Day, kubanjwa ngamandla ukuthi abantu basebenze. Ungayekela awutholi mali. Imthetho iyephulwa sikhangele.”

Lo ngumbono njalo owethulwe nguNkosazana Simanga Dube, ohlala eGaborone yena othi ezindlini kunzima ngenxa yokuthi kabavunyelwa ukuthatha ikhefu, njalo kabakwazi ukuthi bengaphanyeka ngaphi izikhalazo ezinje.

“Sihlanga lodubo lokuthi ngekhefu inengi alitshayisi. Sitshelwa ukuthi ama holiday la ngawa Batswana. Amalungelo ethi siyabe singawazi, njalo kunzima ukuthi siyebika inhlupho zethu.”

Ezinye izikhalazo yikuthi abaqhatshi abafuni ukuhlawula iholo eliqondileyo kumbe elikusivumelwano, ikakhulu kulabo abangalamaphepha okusebenza kweleBotswana.

Umsekeli wommeli we hofisi yeZimbabwe kwele Botswana, uMnunzana Witness Ngwenya, usanda kutshela umsakazo weStudio 7 ukuthi baphethe indaba ezitshiyeneyo zabantu bekhaya abakhonona ngesiphatho esingalunganga ezandleni zabaqatshi elizweni lelo.

“Zinengi kakhulu indaba lezi, abanye baye bangalamaphepha abanye belamaphepha. Sihambisa indaba lezi kungatsha zikahulumende we Botswana kukhangelwe ukuthi abantu laba baqhatshwe ngaphansi kwaluphi ugatsha.”

Emazweni afana leSouth Africa abeZimbabwe babhekana kakhulu lodubo lwenzondano evela kuzizalwane zakulelo lizwe kanye lemithetho elikhuni yokuthola incwadi zokusebenza.

Uhulumende weSouth Africa uphezu kwemizamo yokuqinisa imthetho yokuthola amaphepha awokuhlala kanye lokusebenza kulelozwe, okuzavalela phandle inengi labeZimbabwe.

Isikhulumi senhlanganiso ye Zimbabwe Community in South Africa, uMnunzana Bongani Mkhwananzi, uthi ikakhulu abangelancwadi zokusebenza eSouth Africa, yibo abathwele gadalala.

“Kukhona ukwenzeka ukuthi uthole izisebenzi zekhaya zincindwezelwa, zingatholi njalo ilanga lokuphumula. Ikakhulu abasebenza emapulazini kanye lezindlini kubanzima ngoba bengenelisi ukumela amalungelo abo.”

UMkhwananzi uthi kuqakathekile ukuthi abantu bekhaya bethole amaphepha ukuze benelise ukuthi balwele amalungelo abo.

Kodwa ocubungula ezombusazwe ehlala kwele Bhilithani, uMnu. Zenzo Moyo uthi abeZimbabwe abasemazweni bavalwe umlomo bengela lizwi uma bengaphathwa kahle emsebenzini.

“Uma ukwelinye ilizwe awenelisi ukuba lalokhu okuthiwa yi working class solidarity lapho okukhulunywa ngendlela okuphathwa ngayo izisebenzi, ngoba uyabe usesaba ukuthi ubatshele ukuthi uvela kuliphi ilizwe, njalo ukuthi bazakuphatha njani kusiyaphambili.”

Kunakanelwa ukuthi kulabeZimbabwe abadlula izigidi ezine elisebenza ngaphandle kwelizwe, lifuqwa yikuswelakala kwemisebenzi ekhaya.

Inhlanganiso ebona ngabokuza, eye International Organisation for Migration (IOM) ithi imthetho elukhuni, ukukhangelelwa phansi kanye lokuholiswa imali encane, ngokunye okubhekane labangena kwamanye amazwe besiyadinga umsebenzi.I-IOM ithi ikakhulu abesebenza ezindlini, kumbe abangalamaphepha, yibo abahlukunyezwayo kwamanye amazwe.

Forum

XS
SM
MD
LG