amalinks wokungena

Breaking News

Abatsha Bathi Aluselasisindo Usuku lweUnity Day


URobert Mugabe loJoshua Nkomo
URobert Mugabe loJoshua Nkomo

Ngesikhathi eleZimbabwe lilungiselela ukunanza usuku lomanyano webandla leZanu PF lePF Zapu mhlaka 22 Mpalakazi, banengi abatsha abathi kalubathokozisi usuku lweUnity Day ngoba kulabanye abasebenzisa umanyano lo ukwenzela ukuba kube lebandla elilodwa elibusayo elizweni. Kodwa bakhona njalo abathi lolu lusuku oluqakathekileyo olwaletha ukuthula eZimbabwe.

Mhlaka 22 Mpalakazi ngomnyaka ka1987 kwamanyana amabandla la ayekhokhelwa nguMnu. Joshua Mqabuko Nkomo lowayeyinhloko kahulumende ngalesosikhathi uMnu. Robert Gabriel Mugabe.

Lokhu kwenziwa kulandela umbhuqazwe oweGukurahundi owabulalisa abantu abafika inkulungwane ezingamatshumi amabili – 20,000 eMatabeleland leNkabazwe besetheswa umlandu wokusekela abahlamuki ababebizwa ngokuthi ngama dissidents.

Abafana lomuyi omnumzana Dumiso Dabangwa, Sydney Malunga labanye babesala ukuthi amabandla la amanyane kodwa uNkomo wathi kwakungasela ngeinye indlela ukumisa umbhuqazwe lo owawumemethekiswa yiFifth Brigade.

Omunye walabo abatsha abathi usuku lweUnity Day kalusela sisindo nguPrince Mathuthu, ohlala eNkabazwe osekela ibandla leCitizens Coalition for Change.

“Okukhona yikuthi abeZanu PF sebathatha lelilanga bayenza ukuthi libe lilaga lezombusazwe, hatshi ukumanyana kwabantu beZimbabwe. Yikho ubona ezinye indawo elizweni lethu, ikakhulu abaseMatabeleland, bengaliqakathekisi kangako, ngoba abakuboni okubambekayo okwalethwa lilanga leli. Kumele sibuyele ekuthini, iUnity Day ngeyokubambana kwabantu beZimbabwe, hatshi ukuqhubekisa phambili injongo yebandla elibusayo. Angiboni okunganani okungathakazelelwa ngabasakhulayo mhlaka 22”

Kodwa uAddington Mpofu, osakhulayo wakoBulawayo, njalo osekela ibandla leZanu PF, akavumelani lombono kaPrince.

“Ilanga leli liqakatheke kakhulu ngoba lisikhumbuza ukuthi ukumanyana kuyinto efunakalayo ukuze ilizwe liye phambili, ikakhulu lonyaka, lapho sivela ekhethweni. Okudanisayo yikuthi lokhe silabantu abafuna ukubambelela endabeni zokhetho olwaphelayo, kulokuthi sisebenze ndawonye, ilizwe liye phambili. Kuthi njalo, kukhangelelwa ukuthi kungaba lendlala ngomnyaka ozayo- kubalulekile ukuthi ngesikhathi esinje, simanyane. Ngithi ontanga balakho okunengi abaafanele bekufunde lapho sizathakazelela ilanga lomanyano.”

UMudenda Chilumbo osakhulayo okubandla leMthwakazi Republic Party uthi ilanga lokuthakazelela ukumanyana lo lile mbali embi okumele abasakhulayo beyiqaphele.

“Abatsha kumele bebekwazi ukuthi okwenzakalayo yikuthi ubaba uJoshua Nkomo wangena kusivumelano lesi engela mandla amanengi okukhuluma konke owayekufuna, ngoba abeZanu babesethethe izikhali zakhe. Inkundla yesivumelano lesi yayingalingananga. Abasakhulayo kumele befunde khonapha ukuthi bengasetshenziswa, njalo kumele bengavumi ukungena izivumelano lapho bengela mandla okutsho abakufunayo bengesabi.”

Wengeze uChilumbo esithi kungenani lokuthi ukubambana kwamabandla ezombangazwe kwakukhangelelwe ukuthuthukisa izigaba zonke zelizwe, zinengi iziqinti zaseMaNdebeleni, ezilokhu zisalela emuva.

“Sikhuluma nje, ziyasalela emuva indawo zaseMatabeleland, endabeni zentuthuko, okuveza sobala ukuthi akula kumanyana okweqiniso okwenziwayo. Kodwa endaweni zeMashonaland, kukhanya kungcono. Yikho thina eMthwakazi Republic sisithi isivumelano sika 1987 sancindezela amaNdebele aseMatabeleland.”

IStudio 7 izame ukuzuza imibono kahulumende phezu kodaba lolu, kodwa umphathintambo kanye lomabhalane wogatsha lwezokukhitshwa kwemibiko bebengasabeli omakhalekhukhwini.

Kodwa omunye osakhulayo wakoBulawayo, uMqoqi Ncube, uthi liqakathekile okwamagama ilanga leUnity Day.

“Abatsha kumele bezwisise ukuthi usuku lweUnity Day luqakathekile ngoba lufundisa ukuthi loba abantu betshiyene ngendlela yendimi abazikhulumayo, kanye lalapho abavela khona, ukumanyana kuqakathekile. Nxa abatsha befundiswa imbali yosuku lolu, kumele bethakazelele imfundiso ebuya ngokubambana. Nxa singaba munye, lokhu kwenza ilizwe lethu liye phambili.”

UBenon Ncube, osakhulayo olwela amalungelo abatsha njalo owake wakhokhela inhlanganiso emela izifundi kunhlanganiso eyeZimbabwe National Students Union, yena uthi kumele iUnity Day libe lilanga elitshengisa abasakhulayo ukuqakatheka komanyano, hatshi ukwehlukana.

“Kunengi okufuna ukulungisiswa ukuze ontanga bethakazelele leli langa bekhululekile. Asikhipheni ezombusazwe kilo, abantu bebekwazi ukuthi ukumanyana kuqakathekile ukuze sihlalisane njengezizalwane zeZimbabwe. Akula bandla elilakho ukuthatha leli langa ukuthi libe lokudinga usekelo- hatshi. Okuyikho sibili okwayenza ukuthi ibe khona iUnity Day, masikuthakazeleleni. Abatsha ababekwazi ukuthi nxa abantu bengabambana, bayenelisa ukwenza konke abangakufuna ngoba bakhuluma ngezwi linye.”

Bakhona abanye abatsha abathi uMnu. Nkomo waqilibezelwa nguMugabe ukuze angene kumanyano owenziwa ngomnyaka ka1987. Kodwa kulabanye njalo abathi wathatha inyathelo elaliqakathekileyo ngaleso sikhathi.

Lonyaka, iUnity Day izathakazelelwa ngoLwesihlanu ozayo emkhosini ozaqhutshelwa esigodlweni eHarare, lapho uMongameli Emmerson Mnangagwa akhangelelwe ukwethula amazwi aqakathekileyo.

Forum

XS
SM
MD
LG