amalinks wokungena

Breaking News

Intanga Ithi Kuqakathekile Ukuvotela Abantu Abathembekileyo Ngesikhathi Sokhetho


Nkosikazi Thubelihle Ndhlovu
Nkosikazi Thubelihle Ndhlovu

Abasakhulayo bathi bazaphuma ngobunengi besiyavotela labo abababona bezathuthukisa impilo zabo, lokubakhipha ebuyangeni abakibo okwamanje.

Lapho ukhetho lwalonyaka solusondela, abafuna ukuncintisa sebedinga usekelo lokuba ngamakhansila, amalunga edale lephalamende lasesikhundleni sikamongameli. Inengi labasakhulayo baseZimbabwe lithi lifuna inkokheli ezalungisisa inhlupho ezibhekane lelizwe, hatshi ukuzinothisa yona yodwa, uzulu ehawula. Kubika uTobias Mudzingwa eseHarare.

Abasakhulayo bathi bazaphuma ngobunengi besiyavotela labo abababona bezathuthukisa impilo zabo, lokubakhipha ebuyangeni abakibo okwamanje.

Omunye osakhulayo waseJambesi, eVictoria Falls, uNkosikazi Thubelihle Ndhlovu uthi abatsha kumele bakhethe abantu abazamela izifiso zabo kungakhathalekile ukuthi ngabebandla liphi lezombusazwe.

"Akumelanga babambelele ibandla elilodwa abalithandayo, njalo akumelanga bethi ngizavotela lowana ngoba ngowebandla elinje, kodwa kumele bavote bekhangela ukuthembisa komuntu ukuthuthukisa impilo zabo. Masikhangeleni umuntu, hatshi ibandla. Kumele njalo bekhangele ukuthi izolo, abantu laba bathembisani, njalo balakho yini ukugcwalisisa lokhu abakutshoyo eziqintini zabo ekhethweni lolu"

Omunye njalo osakhulayo wase Zimbabwe kodwa ohlala kwele South Africa, umnumzana Bhekimpilo Ncube uthi ontanga akumelanga behlutshwe ngabantu bokuvotela ngoba basegcekeni njengamadolo embuzi.

"Okumele kukhangelwe ngontanga kulula kakhulu ngoba sibona ukuthi izolo sithenjiswe okunengi ngabaphetheyo, ngesikhathi bekhankasa, kodwa bathe sebengenile, abazange basinika utshintsho kade siludinga.

"Ontanga kathesi kumele baqonqosele ukuthi kumele kube lotshintso. Lolo tshintsho lungaba khona mhlaumbe singanika abatsha ithuba, ngoba laba sebeyehlulekile. Sibanike amathuba amanengi kakhulu kodwa kasibonanga tshintsho."

UNkosikazi Sithe Dube, umama osakhulayo owe Harare, laye uthi kusukela kumongameli kusiya kukansela, kulomsebenzi omkhulu ofuna ukwenziwa ukuze impilo zabantu zibe ngcono.

"Thina sikhangelele ukuthi kulungiswe izinto ezifana lokuthathwa kwezibi. Sikhuluma nje iHarare sigcwele izibi, yidoti yodwa. Kubuye njalo ukutholakala kwemisebenzi, ukuze lathi sikwanise ukudla, sithole lendlu zokuhlala, kanye lokuthuthuka kwempilo nje.

"Kathesi abantu bayahawula. Sifuna ukuthi umuntu engaphuma esikolo, athole laye umsebenzi. Yikho esikufunayo njengabantu beZimbabwe."

Ingcwethi ecubungula ezombusazwe, umnumzana Elton Ziki uthi, okumqotho okufanele kukhangelwe ngabasakhulayo nxa sebekhetha inkhokheli zabo, yikuba ziyathanda ilizwe lazo na, kumbe ziyaxega lapho.

"Okunye yikuthi, abantu laba bayakwazi ukuba ihofisi abafuna ukuyingena, vele ifunani. Kuthi njalo laba bantu kumele batholakale kalula ezigabeni abafuna ukuncintisa kizo, ukwenzela ukuthi nxa kulohlupho, baphangise ukulungisa lokhu."

UMnumzana Methuseli Moyo, ofundisa ekolitshini leNational University of Science Education (NUST), uthi abatsha kumele bakhethe abantu abathembekileyo, hatshi ababathengela utshwala lezidakamizwa.

"Abatsha yibo abalekusasa, ngakhoke nxa bekhetha, kumele bekhangele ukuthi ngumuntu oziphatha njani, bengagijimeli ukukhetha labo ababathengela utshwala lokudakayo lokudla, ngoba lokho kuyaphela ngalelolanga.

"Kumele bakhethe umuntu olombono okhangela kude; ukuthi ilizwe kumele liphathwe njani ukuze abatsha bathole imsebenzi lazo zonke izinto abazifisayo empilweni."

please wait

No media source currently available

0:00 0:03:58 0:00
XS
SM
MD
LG