Abalimi bezigabeni zeMatabeleland bakhala ngentengo ephansi ethengwa ngayo izifuyo, becela ukuba uhulumende angenele ngoba abathengi bezifuyo bayaziqambela inhlawulo yezifuyo kungakhathalekile lendleko umlimi angene kuzo ekhulisa izifuyo okucina kusehlula ukukhula kwebhizimusi labo.
EZimbabwe jikelele abalimi abaphila ngokufuya inkomo, imbuzi, izimvu iwotshi lezinye izifuyo bathi bayaqilwa kabi ngabazothenga izifuyo abaqamba intengo abayifunayo ephansi kakhulu engabaletheli nzuzo.
UNkosikazi Nokuthaba Tshuma ngomunye wabalimi abafuya imbuzi eseBinga.
“Sifuya imbuzi siseBinga abathenga izifuyo bezimele bayasidlilibezela balakho ukuthenga imbuzi nge$15 kusiya ku $20 kodwa abathenga okusemthethweni basithengela nge$50 inengi licina lingesenelisi ukuqhubeka befuya imbuzi.”
UNkosikazi Priscilla Sibanda uthi ucela uhulumende angenele ekuthengweni kwenkomo lezinye izifuyo njengalokho okwenziwa kuzilimo ezinjengotshinda legwayi.
“Besicela ukuba uhulumende angenele ekuhleleni imali yokuthenga izifuyo kubalimi ngendlela ahlela ngayo ukuthengwa kwezilimo ezibalisa utshinda, igwayi lomumbu ngoba abathenga bezimele bayasidlilibezela.”
UMnu. Elphas Maphosa olima eseSomabhula uthi intengo yemithi lokudla kwezifuyo kuphezulu akusahambelani lentengo yokuthengisa izifuyo.
“Intengo yokudla kwezifuyo, imithi lokunye sekudula okucina kungahambelani lemali abathenga izifuyo abathenga ngayo okucina kubulala amabhizimusi ethu.”
UMqondisi weAgritex eMatabeleland North uMnu Dumisani Nyoni ukhuthaze abalimi ukuyathengisa izifuyo zabo emkambo esemthethweni.
“Abalimi bayakhalangentengo abayibizelwa ngabathenga inkomo abazimeleyo engingabakhuthaza ukuba bakwenze yikusa izilimo zabo emashowa lalapho ezihlinzwa khona ngoba lapho kuyalandelwa umthetho njalo kuthengwa izifuyo kukhangelwa uhlonzi lesisindo senyama buye lomlimi uyabe ezibonela indlela abahlawulwa ngayo iphezulu.”
Inengi labalimi ezweni bayakhala ngabathengi abazikhethekayo intengo yezifuyo benganaki indleko ezibhekana labafuyi osekudale ukuba babembalwa ezweni abantu abakubhizimusi lokufuya bethengisa izolimo.
